Ca Huế trên sông Hương

Soạn văn, soạn bài, học tốt bài

CA HUẾ TRÊN SÔNG HƯƠNG

(Hà Ánh Minh)

I. VỀ THỂ LOẠI

Ca Huế trên sông Hương thuộc thể loại bút kí. Xét về tính chất, bút kí gần với
tuỳ bút (xem thể loại tuỳ bút trong bài Một
thứ quà của lúa non: cốm). Cả hai loại đều là thể kí, tức là những ghi chép
về người thật, việc thật nhưng mang sắc thái trữ tình. Tuy nhiên, so với tuỳ bút
thì bút kí thể hiện ý nghĩa khách quan rõ nét hơn. Trong bút kí, các nhân vật,
sự kiện được miêu tả khá chi tiết. Tình cảm, thái độ của tác giả được thể hiện
qua cách lựa chọn, miêu tả đối tượng.

II. KIẾN TỨC CƠ BẢN

1. Cố đô Huế là thành phố đẹp và cổ kính bên bờ sông Hương.
Trong chương trình Ngữ văn đã có câu
ca dao về xứ Huế: “Đường vô xứ Huế quanh quanh – Non xanh nước biếc như tranh hoạ đồ – Ai vô xứ Huế thì vô”. Đặc điểm của xứ
Huế là Huế đẹp và Huế thơ, Huế mộng mơ. Giọng Huế dịu dàng. Người xứ Huế thanh
lịch. Huế nổi tiếng với cung điện, lăng tẩm, núi Ngự, sông Hương, chùa Thiên Mụ,…

2. Các làn điệu dân ca Huế rất phong phú, đa dạng. Về các
điệu hò thì có: chèo cạn, bài thai, đưa linh, giã gạo, ru em, giã vôi, giã điệp,
bài chòi, bài tiệm, nàng vung, hò lơ, hò ô, xay lúa, hò nện,… Các điệu hát
có: lí con sáo, lí hoài xuân, lí hoài nam, nam ai, nam bình, quả phụ, nam xuân,
tương tư khúc, hành vân, tứ đại cảnh.

Các nhạc cụ được nhắc tới gồm: đàn tranh, đàn nguyệt,
tì bà, nhị, đàn tam, đàn bầu, sáo, cặp sanh.

3. Sau khi đọc bài văn, người đọc biết Huế không chỉ nổi
tiếng bởi danh lam thắng cảnh và các di tích lịch sử, Huế không chỉ nổi tiếng bởi
nón bài thơ, các món ăn tinh tế, mà còn nổi tiếng bởi các làn điệu dân ca và âm
nhạc cung đình. Nghe ca Huế trong thuyền rồng trên sông Hương là một thú tao nhã,
đầy quyến rũ.

4. Về ca Huế:

a) Ca Huế được hình thành từ dòng ca nhạc dân gian và ca
nhạc cung đình.

b) Ca Huế sôi nổi, tươi vui, trang trọng, uy nghi chính là
vì nó tiếp thu tính chất của hai dòng nhạc. Sôi nổi, tươi vui (có cả buồn cảm,
bâng khuâng, tiếc thương ai oán) là có nguồn gốc từ nhạc dân gian. Còn trang trọng,
uy nghi là có nguồn gốc từ nhạc cung đình.

c*) Nghe ca Huế là một thú tao nhã bởi vì cách thức nghe
ca trên thuyền rồng, trên dòng sông Hương thơ mộng giữa trời nước mênh mang đã
là một cách thưởng thức độc đáo. Mặt khác, nội dung ca Huế trang trọng, trong sáng,
gợi tình người, tình đất nước. Những lời ca đẹp đó lại được những ca sĩ duyên dáng,
lịch sự của xứ Huế trình diễn với dàn nhạc phụ hoạ gồm những nhạc công điêu luyện,
tài hoa. Nghe ca Huế để thêm hiểu, thêm yêu xứ Huế, cũng là thêm yêu đất nước mình.
Bởi thế đó là một thú vui thanh cao và lịch sự.

III. RÈN LUYỆN KĨ NĂNG

1. Tóm tắt

Huế nổi tiếng với các điệu hò, các làn điệu dân ca. Ca Huế
trên sông Hương là một sinh hoạt văn hoá tao nhã, đầy sức quyến rũ, được các ca
sĩ, nhạc công tài hoa biểu diễn trên thuyền rồng.

2. Cách đọc

Với loại văn bản này, khi đọc cần thể hiện giọng điệu nhẹ
nhàng, truyền cảm. Cần chú ý: trong bài, thủ pháp liệt kê thường xuyên được tác
giả sử dụng nhằm làm rõ vẻ đẹp phong phú, đa dạng của ca Huế, cần đọc rõ ràng,
rành mạch từng yếu tố để tăng ý nghĩa biểu cảm.

3. Tuỳ địa phương sinh sống mà mỗi học sinh có thể kể ra
những làn điệu dân ca khác nhau của quê mình. Hãy thử tập hát theo những làn điệu
ấy.